Kyrie Eleison – Znaczenie, Pochodzenie i Współczesne Rozumienie

Podstawowa Definicja i Konteksty Użycia "Kyrie Eleison"

Termin Kyrie Eleison pochodzi z języka greckiego. Oznacza on dosłownie „Panie, zmiłuj się”. Słowo 'Kyrie' wywodzi się od greckiego 'Kyrios' (Κύριος), które tłumaczymy jako 'Pan' lub 'Władca'. Natomiast 'eleison' pochodzi od 'eleos' (ἔλεος), co oznacza zmiłowanie, litość. Kyrie eleison co to znaczy to zatem wezwanie o miłosierdzie skierowane do Boga. Dlatego znaczenie greckiego Kyrie Eleison jest głęboko zakorzenione w tradycji chrześcijańskiej. Słowo-pochodzi-z greki. Jest to jedno z najstarszych błagalnych wezwań w liturgii. Kyrie Eleison ma dwojaki kontekst użycia. Po pierwsze, stanowi ono chrześcijańską formułę liturgiczną. Jest to wezwanie występujące w Mszy Świętej, a także w litaniach. Wyraża ono prośbę o zmiłowanie. Po drugie, Kyrie eleison jest także okrzykiem wyrażającym silne emocje. Może ono oznaczać zdziwienie, przerażenie lub zgorszenie w mowie potocznej. Na przykład, można usłyszeć: „O, Kyrie eleison, ale się ubrałaś!”. Tłumaczenie 'Panie zmiłuj się' nie oddaje pełni tego drugiego znaczenia. Liturgia-zawiera-Kyrie eleison, a język codzienny adaptuje je. Oto 5 kluczowych cech definicji Kyrie Eleison:

• Greckie pochodzenie jako 'Panie, zmiłuj się'.
• Chrześcijańska formuła liturgiczna w wielu obrzędach.
• Potoczny okrzyk wyrażający silne emocje.
• Wezwanie do Boga o zmiłowanie i litość.
• Obecność w słowniku ortograficznym języka polskiego.

Należy rozróżnić kontekst religijny od potocznego użycia, aby uniknąć nieporozumień.

Kyrie eleison tłumaczy się jako 'Panie, zmiłuj się'. – Katarzyna Kon

Historyczna Ewolucja i Liturgiczne Przemiany "Kyrie Eleison"

W starożytności wezwanie Kyrie Eleison było wołaniem do bóstw pogańskich. W starożytnej Grecji zwracano się tak do Słońca. W Persji witano nim nowych królów. Termin Kyrios na Zachodzie odnosił się do cesarzy. Było to powitanie podczas ingresu lub zwycięskiej wizyty. Wczesni chrześcijanie przejęli ten tytuł. Odnosili go do Boga, zwłaszcza do Jezusa Chrystusa. Chrześcijanie-zaadaptowali-wezwanie, zmieniając intencję. Wezwanie Kyrie Eleison ma swoje biblijne pochodzenie. Pojawia się w psalmach, na przykład w Ps 41, 5. Odnajdziemy je także w Nowym Testamencie, w Mt 15, 22 i Mt 20, 30. Pierwsze świadectwa użycia Kyrie Eleison w liturgii Kościoła pochodzą z IV wieku po Chrystusie. Świadectwem są dzienniki Egerii, które opisują liturgię w Jerozolimie. Wezwanie to było szeroko stosowane w litaniach. Egeria-opisała-liturgię, dając cenne historyczne świadectwo. Okrzyk Kyrie Eleison był wielokrotnie powtarzany. Liczba powtórzeń wynosiła 1, 3, 9, 12, 40, a nawet 100 razy. Symbolizowało to natrętność prośby o dary. W późniejszych wiekach litanię skrócono do trzech zawołań. Dołączono trzykrotne Christe eleison oraz trzykrotne Kyrie Eleison. Tak powstało dziewięć wezwań. Filokalia przyczyniła się do rozpowszechnienia modlitwy. Książka 'Opowieści pielgrzyma' odegrała ważną rolę dla chrześcijaństwa zachodniego, popularyzując modlitwę serca. Oto 6 kluczowych etapów w historii Kyrie Eleison:

1. Pogańskie korzenie jako wołanie do bóstw.
2. Przejęcie przez chrześcijan tytułu Kyrios dla Boga.
3. Biblijne pochodzenie w Starym i Nowym Testamencie.
4. Ugruntowanie w liturgii wczesnochrześcijańskiej (IV wiek).
5. Ewolucja modlitwy Kyrie Eleison – zmiana liczby powtórzeń.
6. Rozpowszechnienie dzięki Filokalii i 'Opowieściom pielgrzyma'.

„Panie, zmiłuj się nade mą, Panie, Synu Dawida!” (Mt 15, 22) – Biblia, Ewangelia wg św. Mateusza

Tabela porównawcza kontekstów użycia Kyrie Eleison:

Okres/Kontekst	Adresat	Cel
Starożytna Grecja	Bóstwa pogańskie	Prośba o dary, uwielbienie
Persja	Nowy król	Powitanie, hołd
Wczesne Chrześcijaństwo	Jezus Chrystus, Bóg	Błaganie o miłosierdzie, uwielbienie
Późniejsza Liturgia	Jezus Chrystus	Akt pokuty, aklamacja

Powyższa tabela pokazuje płynność przejścia. Adaptacja znaczenia wezwania odbywała się w różnych kulturach i epokach. Chrześcijanie nadali mu nowy, głęboki sens. Wykres przedstawiający orientacyjną liczbę powtórzeń Kyrie Eleison w różnych okresach historycznych.

Teologiczne Implikacje i Wyzwania Tłumaczeniowe "Kyrie Eleison"

Kyrie Eleison to wezwanie błagalne. Jest to jednocześnie akt uwielbienia. Adresatem śpiewu jest Jezus Chrystus jako Pan. Jest On Zmartwychwstałym Królem. Wezwanie to zawiera element prośby, jak wołanie Dobrego Łotra. Ściśle wiąże się z modlitwą serca: 'Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną'. W liturgii posoborowej Kyrie Eleison znajduje się na początku Mszy Świętej. Jest częścią aktu pokuty. Stanowi odpowiedź wiernych w litaniach. Współczesne tłumaczenie Kyrie Eleison na 'Panie, zmiłuj się nad nami' jest krytykowane. Katarzyna Kon określa je jako 'mało udane'. Uważa, że zawęża ono znaczenie słów. Tłumaczenie-może-wypaczać sens. Sugeruje ono tylko błaganie, a nie uwielbienie. Autorzy wyrażają brak zadowolenia z przerabiania Kyrie Eleison na piosenki typu 'Panie, przebacz nam'. Uważają, że obecny tłumaczony tekst jest mniej autentyczny. Istnieją silne argumenty za zachowaniem oryginalnego tekstu greckiego Kyrie Eleison. W liturgii posoborowej można jeszcze korzystać z oryginalnego tekstu. Podkreśla to jego symbolikę. Na przykład, liczba dziewięciu wezwań odnosi się do dziewięciu chórów anielskich. Ma także symbolikę Trójcy Świętej. Muzyka może swobodnie modyfikować liczbę wezwań. Tekst jednak powinien być wierny oryginałowi. Oryginał-zachowuje-symbolikę. Oto 5 kluczowych argumentów za oryginalnym tekstem:

• Zachowanie pełnego teologicznego znaczenia.
• Utrwalenie symboliki liczb w Kyrie Eleison (np. dziewięć chórów anielskich).
• Uniknięcie zawężenia sensu do samego błagania.
• Wierność starożytnej tradycji liturgicznej.
• Możliwość wyrażenia uwielbienia, nie tylko prośby.

Tłumaczenie Kyrie eleison jest określane jako mało udane, zawężające znaczenie słów. – Katarzyna Kon

Autor uważa, że w liturgii powinno się pozostawić tekst oryginalny zamiast tłumaczenia. – wRodzinie.pl